Irrationeel denken

Irrationeel denken vormt een onderdeel van de meeste mentale problemen. Vooral als irrationeel denken leidt tot heftige emoties, kunnen mentale problemen zich gemakkelijker aan mensen opdringen. Cliënten die irrationeel denken zijn vaak zo gewend aan de heftige emoties die daarmee gepaard gaan, dat ze niet doorzien hoe mentale problemen zich aan hen opdringen. Toch kunnen ook cliënten irrationeel denken en de heftige emoties die daarbij horen beter leren herkennen. Daarover gaat het werkblad dit artikel.

Irrationeel denken en heftige emoties

Mentale problemen zijn nergens zo gemakkelijk aan te herkennen als aan de heftige, dramatische emoties die ze veroorzaken. In de natuur komen heftige negatieve emoties hoofdzakelijk voor in levensbedreigende situaties. Een dier dat moet vluchten om te overleven of moet vechten voor voedsel, ervaart bijvoorbeeld heftige negatieve emoties. Maar mensen ervaren vaak heftige negatieve emoties, terwijl de situatie niet levensbedreigend is. Als heftige negatieve emoties voorkomen in niet-levensbedreigende situaties, dramatiseert het probleem de situatie.

Irrationeel denken; een voorbeeld

Cliënten kunnen leren om hun irrationeel denken sneller te herkennen aan de hand van de heftige negatieve emoties die daarbij komen kijken in niet levensbedreigende situaties. Een voorbeeld:

William: “Ik wordt witheet (emoties) als collega’s me tegenspreken op het werk (situatie).”
Therapeut: “Witheet worden is een heftige emotie. Mensen ervaren alleen
 zulke heftige emoties in levensbedreigende situaties of als een probleem de
situatie dramatiseert. Ging het hier om een levensbedreigende situatie?”
William: “Nee.”
Therapeut: “En dus…”
William: “Dramatiseert het probleem?”
Therapeut: “Precies. Je kunt het probleem goed herkennen aan de heftige
emoties die het aan je opdringt in niet-levensbedreigende situaties. Wat zegt het probleem tegen je als je witheet wordt?”
William: “Ik kan er niet tegen als ze me tegenspreken.”
Therapeut: “Je kunt er niet tegen… Het probleem laat het inderdaad klinken alsof er iets levensbedreigends aan de hand is. Maar wat gebeurt er als je er niet tegen kunt? Ontplof je dan? Val je ter plekke neer?”
William: “Nee.”
Therapeut: “Er is geen levensbedreigende situatie. Alleen het probleem dat overdrijft. Wat zou een passende emotie zijn?”
William: “Irritatie?”
Therapeut: “Welke gedachte hoort daarbij?”
William: “Ik kan er best tegen.”
Therapeut: “Wat kun je doen als je de volgende keer zo’n moment herkent?”

irrationeel-denken-voorbeeld

Met behulp van het werkblad bespreek je verschillende heftige emoties uit het verleden en registreert de cliënt nieuwe ervaringen.

Irrationeel denken herkennen

Mensen in de omgeving van cliënten herkennen het irrationeel denken en heftige emoties die daarmee gepaard gaan vaak direct. Cliënten beschouwen heftige negatieve emoties vaak als de realiteit. Ze zijn er aan gewend geraakt dat heftige negatieve emoties een normaal onderdeel zijn van hun leven. Maar mensen bevinden zich nauwelijks in situaties die levensbedreigend zijn en heftige negatieve emoties hoeven daarom geen significant onderdeel te vormen van hun leven.

Therapeuten of coaches die gebruik maken van de ICARUS training leren cliënten om heftige emoties beter te herkennen en om er een begrenzende relatie mee aan te gaan. Cliënten die irrationeel denken herkennen, kunnen daardoor zelfstandig bijhorende negatieve emoties verminderen.

Belangrijk voordeel van het herkennen van irrationeel denken aan de hand van heftige negatieve emoties is dat cliënten hun gedachten niet direct hoeven te onderzoeken op denkfouten, wat voor sommige cliënten moeilijk blijkt. Enkel het herkennen van heftige emoties in een niet levensbedreigende situatie is voldoende om irrationeel denken te herkennen.

irrationeel-denken
Klik op de afbeelding voor een A4 formaat. (Copyright, PIVOO Instituut, Paul Camp, geen toestemming commercieel gebruik.)

Wil je wekelijks werkbladen ontvangen? Wordt nu lid van onze groep Cognitieve Animatietherapie in Linkedin!

email

Plaats een reactie