Gedachten onderzoeken

Gedachten onderzoeken vormt een onderdeel van vrijwel alle vormen van cognitieve therapie. Voor cliënten kan gedachten onderzoeken onwennig zijn. Soms vinden ze het moeilijk om het perspectief van onderzoeker in te nemen. Het volgende werkblad helpt hen om op verschillende manieren gedachten te onderzoeken.

Gedachten onderzoeken in de praktijk

“Marja heeft een moeizame relatie met haar echtgenoot. Hij is het niet eens met haar voornemen om haar vaste baan op te geven om een eigen zaak te starten. Haar vriendin reageert ook niet enthousiast op haar voornemen. Marja vindt dat iedereen tegen haar is.”

Met behulp van het werkblad onderzoekt Marja haar gedachte: ‘Iedereen is tegen me’. Door de gedachte letterlijk ‘onder de loep’ te nemen, kan ze gemakkelijker het perspectief van onderzoeker innemen.

gedachten-onderzoeken-voorbeeld

Socratisch gedachteonderzoek

Bij een socratisch gedachteonderzoek gaat Marja na welke veronderstellingen aan de gedachte ten grondslag liggen. Als iedereen tegen Marja is dan zou iedereen haar moeten kennen, wat natuurlijk niet het geval is. Een tweede veronderstelling is dat mensen ervoor kiezen om ‘tegen haar zijn’. Door steeds verder na te gaan hoe Marja dat weet, komt ze tot de ontdekking dat de gedachte niet op feiten is gebaseerd. Daardoor kan de geloofwaardigheid afnemen.

Gedachten onderzoeken met de neerwaartse pijl methode

Bij gedachten onderzoeken met de neerwaartse pijl methode gaat Marja na wat er zou kunnen gebeuren en wat de gedachte voor haar betekent. Als Marja geen steun van anderen ontvangt, raakt ze ontmoedigd. Een verborgen voordeel daarvan is dat ze niet kan falen in haar voornemen, maar anderen de schuld kan geven. Dit voordeel versterkt de activiteit van de disfunctionele gedachte.

Animistisch gedachten onderzoeken

Bij animistisch gedachten onderzoeken gaan we eerst na of een gedachte in het belang is van de cliënt of dat ze de problematiek juist versterkt. Binnen cognitieve animatietherapie veronderstellen we dat gedachten die problemen versterken over structurele eigenschappen beschikken waardoor ze zich beter aan mensen kunnen opdringen dan andere gedachten.

Bij animistisch gedachten onderzoeken kijken we niet alleen naar de inhoud van de gedachte, maar ook naar eigenschappen die haar activiteit beïnvloeden. Stimuli (prikkels) die de gedachte ‘Iedereen is tegen me’ activeren, komen bijvoorbeeld veel in Marja haar leven voor. Telkens als ze haar man ziet of aan haar voornemen denkt, wordt de gedachte geactiveerd. Een andere eigenschap is de emotionele lading van de gedachte. Marja raakt sterk geëmotioneerd waardoor de gedachte haar maar niet loslaat.

Gedachten die betrekking op de cliënt hebben en een dreigement bevatten, kunnen zich ook gemakkelijker aan mensen opdringen. De boodschap dat anderen ‘tegen haar’ zijn, maakt dat de gedachte zich sneller kan opdringen. Daarnaast spelen mogelijkheden tot verwerking een rol bij de activiteit van de gedachte. Een Gedachte die tot resoluties (gedrag) leidt dat niet voorziet in de behoefte van de cliënt, blijft langer actief. Bij navraag blijkt bovendien dat Marja al jaren regelmatig denkt dat anderen tegen haar zijn. Ze ontwikkelde de gewoonte om deze gedachte vaak te activeren. Tot slot blijkt de gedachte vaak onderdeel te zijn van grotere problematische circulaire gedachtepatronen, waardoor ze telkens opnieuw wordt geactiveerd.

De genoemde eigenschappen verklaren waarom juist deze gedachte zich zo gemakkelijk aan Marja opdringt en bieden – samen met het socratische onderzoek en de neerwaartse pijl methode – perspectief op verandering.

gedachten-onderzoeken
Klik op de afbeelding voor een A4 formaat. (Copyright, PIVOO Instituut, Paul Camp, geen toestemming commercieel gebruik)

Wil je wekelijks werkbladen ontvangen? Wordt nu lid van onze groep Cognitieve Animatietherapie in Linkedin!

email

3 gedachten over “Gedachten onderzoeken”

  1. Dank je wel voor het delen! Ik ben nieuwsgierig naar de uitwerking ervan, het formulier net uitgeprint en ga het boek lezen. De link naar Linkedin geeft een error.
    Veel succes! groet, Jelly

Plaats een reactie