Vaardigheden werkblad

Een vaardigheden werkblad is een veelgebruikte methode om nieuwe vaardigheden die mensen willen leren op te delen in eenvoudige haalbare stappen. Met een vaardigheden werkblad kun je nieuw gedrag helder presenteren en gemakkelijker aanleren.

Het vaardigheden werkblad en haalbare stappen

Henry Ford zei ooit:

“Geen enkele taak is erg moeilijk, als je hem opdeelt in stapjes die klein genoeg zijn.”

Met het werkblad vaardigheden kun je ieder gedrag dat je wil aanleren in haalbare stappen opdelen. Bij het aanleren van sociale vaardigheden wordt het vaardigheden werkblad vaak toegepast. De sociale vaardigheid ‘aankijken’ kun je bijvoorbeeld de volgende drie stappen opdelen:

Iedere afbeelding beeld een concrete handeling uit die het kind kan oefenen. De eerste stap omschrijft meestal wanneer de vaardigheid gebruikt moet worden, de tweede stap beschrijft de vaardigheid zelf en de derde stap beschrijft wanneer de vaardigheid niet langer nodig is.

Het is belangrijk om het aantal stappen in een vaardigheden werkblad in eerste instantie beperkt te houden. Als de cliënt de drie stappen eenmaal onder de knie heeft, kun je extra stappen toevoegen. In dit voorbeeld zouden extra stappen waarin de cliënt leert om te reageren op wat de ander zegt een goede toevoeging vormen.

Om het inzicht van je cliënt in de vaardigheid te toetsen kun je het vaardigheden werkblad in drie stukken knippen en vragen om de afbeeldingen in de juiste volgorde te leggen. Let wel, kennis van vaardigheden is niet hetzelfde als een vaardigheid beheersen. Oefening blijft vereist.

Het vaardigheden werkblad vormgeven

Het goed vormgeven van een vaardigheden werkblad lijkt gemakkelijk, maar er zijn veel aandachtspunten om in overweging te nemen. Zo moet iedere afbeelding duidelijk de relevante kenmerken van de situatie of het gedrag tonen. Irrelevante kenmerken moeten zoveel mogelijk uit de afbeelding verwijderd worden, waarbij de afbeelding toch nog aansprekend moet zijn.

Het werkblad vaardigheden is effectiever wanneer we alle zaken verwijderen die er niet toe doen. Daardoor blijven alleen de belangrijke elementen over en kunnen cliënten vaardigheden sneller herkennen.

Cliënten verliezen soms het overzicht en leggen slecht verband tussen oorzaak en gevolg. Vaak overzien ze situaties en mogelijke oplossingen niet, omdat ze er zaken bij betrekken die niet relevant zijn. Hun denkvermogen wordt onnodig belast en het aantal mogelijke verbanden en verklaringen neemt sterk toe. Cliënten die geloven in verkeerde verklaringen, blijven dezelfde fouten herhalen.

De mate waarin zaken die er niet toe doen situaties onnodig kunnen compliceren, wordt nogal eens onderschat. Toch kunnen we in een wiskundig model heel duidelijk weergeven hoe het aantal verkeerde verklaringen sterk toeneemt, naarmate cliënten er irrelevante elementen bij betrekken.

Tussen twee elementen van een situatie, die in de voorgaande figuur aangegeven worden met een rondje, bestaat wiskundig gezien één verband of verklaring, aangegeven met een lijn. De twee elementen zijn bijvoorbeeld de stimulus ‘Iemand praat tegen je.’ en de respons ‘Kijk de ander aan’. Er bestaat slechts één mogelijk verband tussen de stimulus en de respons. Als zich nog iemand bij het gesprek voegt, wordt de situatie direct veel complexer. Zoals de figuur toont, bestaan er tussen drie elementen, drie mogelijke verbanden. De cliënt moet kijken naar de persoon die spreekt en aan beide personen aandacht schenken als ze met elkaar in gesprek zijn.

Zouden we nog een vierde element toevoegen, dan zijn er zes mogelijke verbanden. Het toevoegen van een vijfde element, leidt tot tien mogelijke verbanden. Een zesde element toevoegen leidt tot vijftien verbanden en bij zeven elementen moet de cliënt afwegingen maken tussen eenentwintig verbanden.

In het dagelijkse leven zijn er dikwijls zoveel verschillende elementen aanwezig, dat cliënten het overzicht verliezen en relevante verbanden of verklaringen niet meer kunnen achterhalen. Dat geldt niet alleen voor sociale situaties, maar voor alle vaardigheden, oplossingen en problemen.

Kortom: Een kleine toename in het aantal zaken dat er niet toe doet, leidt tot een grote toename in het aantal valse verklaringen dat de cliënt moet controleren.

Als we het probleem concretiseren en weergeven in een vaardigheden werkblad, verwijderen we alle zaken die er niet toe doen. We presenteren de situatie op een zodanige wijze, dat oorzaak en gevolg duidelijk worden.

Wil je wekelijks werkbladen ontvangen? Wordt nu lid van onze groep Cognitieve Animatietherapie in Linkedin!